تأثیر تغییر اقلیم و خشکسالی بر آبدهی رودخانه های دویرج و میمه در مناطق بیابانی دهلران

چکیده: در مطالعه حاضر به بررسی اثرات تغییر اقلیم و خشکسالی بر آبدهی رودخانه های میمه و دویرج شهرستان دهلران در استان ایلام پرداخته شده است. در ابتدا با استفاده از آزمون های آماری و روشهای مختلف بررسی روند، وقوع پدیده تغییر اقلیم و خشکسالی به اثبات رسیده و در نهایت به بررسی اثرات این پدیده بر آبهای سطحی منطقه مورد مطالعه پرداخته شده است. نتایج، وقوع تغییر اقلیم در منطقه و تأثیرگذاری منفی بر پارامتر های هواشناسی و هیدرولوژیکی منطقه را نشان می دهد. در طول دوره آماری از سال 50 تا 89 خشکسالی ها و تر سالی ها مشخص شدند و سال 87-86 به عنوان خشکترین سال در طول دوره آماری و سال 74-75 مرطوب ترین سال بوده اند که میانگین متحرک و شاخص های خشکسالی این موضوع را تأیید کرده اند. برای بررسی های خشکسالی از نرم افزار dip استفاده شد، که از بین شاخص های مورد استفاده شاخص czi، zsi، spi به عنوان شاخص های مناسب در تعیین خشکسالی ها انتخاب شدند. در بین پارامتر های مورد بررسی بارش ها و دبی اکثر ایستگاه ها در حال کاهش و دما در حال افزایش بود. در نهایت با بررسی نتایج آزمون های آماری، آزمون من - کندال و trend به ترتیب به عنوان بهترین آزمون ها برای بررسی روند انتخاب شدند. نتایج تحقیق نشان داد که دهه 80-70 شروع تأثیر گذاری تغییر اقلیم بر پارامترهای اقلیمی و دبی رودخانه ها بوده است. به علاوه با استفاده از روش های دومارتن و آمبرژه در طول دوه آماری مشخص شد که اقلیم منطقه از شرایط نیمه خشک به سمت اقلیم خشک گرایش دارد، که نشانگر تغییر اقلیم در منطقه است. تغییرات دمایی در انتهای دوره آماری نسبت به ابتدای آن بیش از دو درجه سانتی گراد افزایش داشته و بارش منطقه 42 درصد افت داشته و دبی ایستگاه بیات 46 درصد کاهش، دبی ایستگاه جاده دهلران 67 درصد افت داشته است که خود شاهدی برای تغییرات اقلیمی در منطقه می باشد. همچنین نتایج نشان داد که فراوانی و تداوم خشکسالی ها در طول دوره آماری افزایش داشته است. از طرفی خشکسالی های هیدرولوژیکی که یکسال بعد از خشکسالی هواشناسی اتفاق افتاده اند، نسبت به خشکسالی هواشناسی فراوانی بیشتری داشته اند.